Η ικανότητα διατήρησης της προσοχής παίζει σημαντικό ρόλο στη σχολική ζωή και στην επίδοση των μαθητών. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη δυνατότητα του παιδιού να εστιάσει την προσοχή του και να συγκεντρωθεί. Παρακάτω αναφέρονται χρήσιμες κατευθύνσεις για πρακτικές που μπορεί να συντελέσουν θετικά στην ενίσχυση της συγκέντρωσης ενός παιδιού ή εφήβου.
Ξεκούραση και επαρκής ύπνος
Τα δύο αυτά είναι εξαιρετικής σημασίας. Η συγκέντρωση ενός ατόμου μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από την κόπωση. Ο ύπνος και η ξεκούραση δίνουν ενέργεια και ενισχύουν τις γνωστικές δεξιότητες του παιδιού, όπως την προσοχή και τη μνήμη. Επομένως, πρέπει να διασφαλίζεται ότι το παιδί κοιμάται αρκετές ώρες το βράδυ και ξεκουράζεται προτού ξεκινήσει τη μελέτη μετά το σχολείο. Ένα πιεστικό πρόγραμμα με πολλές δραστηριότητες μπορεί να δυσκολεύει αρκετά το παιδί σε αυτό.
Κατάλληλη διατροφή και μικρά υγιεινά ενδιάμεσα γεύματα
Μία ισορροπημένη και επαρκής σε θρεπτικά στοιχεία διατροφή είναι απολύτως απαραίτητη για την ανάπτυξη του παιδιού, και σε γνωστικό επίπεδο. Μικρά, υγιεινά σνακ στα διαλείμματα βοηθούν το παιδί να έχει περισσότερη ενέργεια.
Κατάλληλη φροντίδα του χώρου μελέτης
Μαθαίνουμε στο παιδί τη σημασία ενός φωτεινού, οργανωμένου και καθαρού χώρου για την μελέτη. Η εστίαση της προσοχής διευκολύνεται σε ένα οργανωμένο γραφείο, όπου το παιδί έχει τα απαραίτητα πράγματα στη διάθεσή του και δεν υπάρχουν περιττά βιβλία, αντικείμενα, παιχνίδια ή ηλεκτρονικές συσκευές που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του. Επίσης, η συγκέντρωση διατηρείται, όταν κανείς βρίσκεται σε έναν ήσυχο χώρο, μόνος του, χωρίς την παρουσία άλλων ατόμων που μπαινοβγαίνουν, συνομιλούν, φωνάζουν ή παίζουν.
Διαλείμματα και αποφόρτιση
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, είναι απαραίτητο να προγραμματίζονται αρκετά, σύντομα διαλείμματα που βοηθούν στην εκτόνωση, περιορίζοντας την πιθανή υπερδιέγερση ή το άγχος. Είναι σημαντικό τα διαλείμματα να ακολουθούν την ολοκλήρωση μίας δραστηριότητας ή εργασίας, και να μην παρεμβάλλονται.
Αποφυγή επικριτικών σχολίων για την ικανότητα συγκέντρωσης
Επικριτικά σχόλια πιθανότατα μειώνουν την εικόνα του ατόμου για τον εαυτό του και αυξάνουν το άγχος του για τη διαδικασία, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται αρνητικά η συγκέντρωση στο έργο που εκτελεί και το κίνητρο να προσπαθεί.
Αντίθετα, προτείνονται η επιβράβευση για τις πετυχημένες προσπάθειες και η προσφορά κινήτρου στο παιδί για να συνεχίσει την προσπάθεια, αναφέροντας, για παράδειγμα, θετικές συνέπειές της, όπως «Όσο πιο νωρίς τελειώσεις με τα μαθήματά σου, τόσο περισσότερο χρόνο θα έχουμε για τη βόλτα μας».
Επικοινωνία και κατανόηση σε πιθανά προβλήματα ή ανησυχίες
Λάβετε υπόψιν ότι μπορεί κάποιες ανησυχίες ή θέματα που απασχολούν το παιδί να αποσπούν την προσοχή και τη σκέψη του. Δείξτε κατανόηση και εκφράστε τη διαθεσιμότητά σας να σας μιλήσει για κάτι που πιθανόν βιώνει ή σκέφτεται.
Βοήθεια στην οργάνωση της καθημερινής μελέτης
Όταν ένα παιδί εκφράζει παράπονα ότι δεν μπορεί να οργανωθεί ή να συγκεντρωθεί για να ολοκληρώσει τις εργασίες του, μπορείτε επίσης να το καθοδηγήσετε πως να διαχειριστεί το χρόνο του, προτείνοντας απλά βήματα. Για παράδειγμα, μπορεί να γίνει καταγραφή, υπολογισμός (κατά προσέγγιση) του χρόνου και ιεράρχηση των εργασιών, και ακόμη να υπάρχει εναλλαγή στα μαθήματα ανάλογα με τη δυσκολία ή το είδος των γνωστικών απαιτήσεων, όπως μνήμη, μαθηματικές ικανότητες, έκφραση, ώστε να ελέγχεται η κόπωση και να γίνεται καλύτερη αφομοίωση των πληροφοριών.
Χρήσιμο υλικό για καλύτερη οργάνωση από το παιδί
Ένα σημειωματάριο, φάκελοι, χρωματιστά στυλό, συνδετήρες, ή μεγάλα αυτοκόλλητα χαρτάκια (post-it) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολύνουν την καθημερινότητά του. Έτσι θα τακτοποιεί τα πράγματα του, θα γνωρίζει τι δουλειά έχει για το σπίτι, σε ποια σελίδα βρίσκεται το μάθημα ή κάποια αλλαγή που πρέπει να θυμηθεί.
Καθοδήγηση και βοήθεια κατά τη μελέτη
Συχνά η κούραση και οι εργασίες με αυξημένη δυσκολία μπορεί να δυσκολεύουν το παιδί να συγκεντρωθεί και να ολοκληρώσει μία εργασία, οπότε μπορεί να είναι χρήσιμη μία παρέμβαση ενός ενήλικα, ώστε να δοθούν απλές, σύντομες και πιο σαφείς οδηγίες. Η βοήθεια είναι σημαντικό να προσφέρεται με τη μορφή καθοδήγησης και όχι ανάληψης της εργασίας αντί του παιδιού. Μπορείτε λοιπόν να παρέχετε εξηγήσεις ή να απλοποιείτε το λεξιλόγιο και τη σύνταξη μίας δύσκολης πρότασης ή να θέτετε ερωτήσεις που θα το βοηθήσουν να εξετάσει τις γνώσεις του. Έτσι, βοηθάτε το παιδί να εστιάσει σωστά, να κατανοήσει και παρέχετε ένα πρότυπο με βήματα για τη διαχείριση δυσκολιών κατά τη διάρκεια της μελέτης.
Σε περιπτώσεις παιδιών που εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες στην προσοχή και στη συγκέντρωση, είναι σημαντικό να διερευνηθούν περαιτέρω οι λόγοι αυτών των δυσκολιών. Η συνεργασία με το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς που γνωρίζουν σχετικά με τις δυνατότητες και δυσκολίες του παιδιού και έπειτα η υποστήριξη από ειδικούς και εξειδικευμένους φορείς στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση τέτοιων δυσκολιών είναι αναγκαία βήματα.
Φαίη Παπαγεωργίου, Ψυχολόγος, Χειριστής Γραμμής ΕΛΙΖΑ 10454
