Κάθε οικογένεια είναι διαφορετική και κάθε παιδί διαχειρίζεται διαφορετικά τον ερχομό ενός νέου μέλους. Πολλά παιδιά θα βιώσουν συναισθήματα ζήλιας απέναντι στο μικρότερο αδερφάκι τους. Συχνά αυτά τα συναισθήματα εκδηλώνονται μέσω συμπεριφορών παλινδρόμησης, το μεγαλύτερο παιδί δηλαδή παρουσιάζει συμπεριφορές που αντιστοιχούν σε παιδιά μικρότερης ηλικίας και φαίνεται να «ξεχνάει» αναπτυξιακά ορόσημα που ως τότε είχε κατακτήσει. Επιπλέον, μπορεί να παρουσιάσει ποικίλα συναισθήματα, από αναταραχή και θυμό, μέχρι στενοχώρια και σύγχυση σχετικά με τον νέο του ρόλο στην οικογένεια και τη θέση του στη ζωή σας από εδώ και στο εξής.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η έλευση ενός νέου μέλους αποτελεί μια μεταβατική περίοδο για όλη την οικογένεια. Πριν γεννηθεί το μωρό, το πρώτο παιδί είχε την αμέριστη προσοχή της πυρηνικής αλλά και της ευρύτερης οικογένειας και ξαφνικά καλείται να αντιμετωπίσει ένα νέο μέλος, με το οποίο αρχικά δεν μπορεί να έχει την αλληλεπίδραση που οι ενήλικες του υποσχέθηκαν ότι θα έχει «Θα γεννηθεί το μωρό και θα έχεις παρέα να παίζεις». Αυτό στην πραγματικότητα θα είναι εφικτό μετά από έναν, τουλάχιστον, χρόνο. Επιπλέον, το μεγαλύτερο παιδί δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια της μονιμότητας. Για το λόγο αυτό, πολλά παιδιά χαίρονται μόλις γνωρίζουν το νέο τους αδερφάκι και όσο περνάει η ώρα λένε «Πόσο θα μείνει μαζί μας αυτό το μωρό;».
Τρόποι διαχείρισης για ομαλή μετάβαση
- Κάντε το μεγαλύτερο παιδί να νιώσει σημαντικό (γιατί είναι)
Συμπεριλάβετέ το στην φροντίδα του μωρού και ενισχύστε, όσο θέλει, τη σωματική επαφή. Μπορεί, για παράδειγμα, να του χαϊδέψει μαλακά το ποδαράκι του ή να το πάρει μια αγκαλιά. Επιτρέψτε τη συμμετοχή του στη διαδικασία φροντίδας, καθώς με αυτόν τον τρόπο ενδυναμώνεται και παίρνει χαρά όντας «ο μεγάλος» της οικογένειας που μπορεί να βοηθάει, ενώ παράλληλα περνάει χρόνο δίπλα σας. Ωστόσο, μην περιμένετε να έχει υπ’ ευθύνη του το μωρό και να το προσέχει. Αφήστε το να συμμετέχει όπου και όσο επιθυμεί.
- Μην πιέζετε και μην βιάζεστε
Δεν θα αγαπηθούν με την πρώτη ματιά. Τα μωρά δεν έχουν μεγάλη αλληλεπίδραση τους πρώτους μήνες και η σύνδεση θέλει χρόνο.
- Διατηρήστε (όσο είναι εφικτό) τη ρουτίνα σας
Ναι, φυσικά θα αλλάξουν όλα σχεδόν όσα ξέρατε με το νέο μέλος, αλλά προσπαθήστε να κρατήσετε κάποιες συνήθειες, όπως κάποια δραστηριότητα που του αρέσει.
- Αποκλειστικός χρόνος
Προσπαθήστε να βρείτε λίγο χρόνο, ακόμα και μισή ώρα, τον οποίο θα αφιερώνετε στο μεγαλύτερο παιδί σας. Η αμέριστη αυτή προσοχή είναι εξαιρετικά ευεργετική για τα παιδιά.
- Προσέξτε τον τρόπο που τοποθετήστε
Μην ρίχνετε το φταίξιμο στο μωρό -«Κάνε ησυχία, το μωρό κοιμάται», «Όχι, δε μπορούμε να πάμε στο πάρκο, έχει κρύο για το μωρό», «Μόλις αλλάξω το μωρό, θα έρθω να παίξουμε»-. Εάν το παιδί είναι μικρό πιθανότατα να συνδέσει την ύπαρξη του μωρού με αρνητικά συναισθήματα και με την καθυστέρηση της εκπλήρωσης των επιθυμιών του. Δοκιμάστε αντί αυτού να πείτε «Μόλις τελειώσω αυτό που κάνω, θα είμαι κοντά σου», «Θα σε βοηθήσω σε 5 λεπτά», «Θα πάμε στο πάρκο αύριο, σήμερα είναι ο καιρός έτοιμος για βροχή».
- Αφήστε χώρο για (όλα) τα συναισθήματα τους
Πείτε τους και δείξτε τους ότι τα καταλαβαίνετε. Όταν τα παιδιά αντιδρά έντονα, πριν αντιδράσετε και εσείς με τον ίδιο τρόπο, δοκιμάστε να κάνετε μια παύση και να σκεφτείτε πόσο έχει αλλάξει η καθημερινότητά τους. Αφήστε τα να εκφραστούν ελεύθερα λεκτικά και μη λεκτικά (ζωγραφική, κατασκευές με εύπλαστα υλικά όπως πηλό), αναγνωρίστε και ονοματίστε μαζί τους τι νιώθουν και χρησιμοποιείστε ενισχυτικές λέξεις που τους δείχνουν ότι όντως τα καταλαβαίνετε.
- Αφήστε το παιδί να βρει λύσεις μόνο του
Αν την ώρα που, για παράδειγμα, προσπαθείτε να ταΐσετε το μωρό, έρχεται το μεγαλύτερο παιδί και ζητά την προσοχή σας, δοκιμάστε να το ενισχύσετε να παίξει με κάτι ή κάπου που το μωρό δεν μπορεί να παίξει, κάνοντας το έτσι να νιώθει δυνατό και επαρκές, ότι μπορεί δηλαδή να κάνει πράγματα που το μωρό δεν μπορεί, θυμίζοντάς του έτσι ότι το να είσαι ο μεγάλος της οικογένειας έχει τα θετικά του.
- Μην συγκρίνετε και μην το τιμωρείτε
Θυμηθείτε ότι το μεγαλύτερο παιδί δε θέλει να μας δυσκολέψει τη ζωή, απλά δυσκολεύεται με τη νέα συνθήκη στην ζωή του. Επομένως, προσπαθήστε να μείνετε μακριά από συγκρίσεις με το αδερφάκι του και όταν επιδεικνύει ανεπιθύμητη συμπεριφορά, θέστε ξεκάθαρα όρια «Δεν χτυπάμε το μωρό». Προτιμήστε να μη τα βάλετε τιμωρία και εξηγείστε του ότι η όχι αποδεκτή του συμπεριφορά πηγάζει από τη δυσκολία του να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση. Ενθαρρύνετε το να μιλήσει και βρείτε μαζί άλλους τρόπους έκφρασης.
Έττυ Βαρούχ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας- ψυχοθεραπεύτρια, Associate member of American Psychological Association, Γραμμή Ελίζα 10454
