Σύντομα βήματα για επαγγελματίες
Οι προστατευτικοί παράγοντες είναι οι συνθήκες εκείνες ή τα χαρακτηριστικά των ατόμων, οικογενειών ή κοινοτήτων ή και της ευρύτερης κοινωνίας, τα οποία όταν υπάρχουν δημιουργούν τις βάσεις για την ευζωία και μειώνουν τον κίνδυνο αρνητικών αποτελεσμάτων.
Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να συμβάλλουν ώστε οικογένειες να ανταπεξέλθουν σε δύσκολες καταστάσεις, παιδιά να έχουν καλύτερα αποτελέσματα στο σχολείο, στην απασχόληση και στη ζωή τους εν γένει. Το θετικό αυτό αποτύπωμα που μακροπρόθεσμα σχετίζεται με την υγεία, την επιτυχία στο σχολείο και την επιτυχή μετάβαση από την ανήλικη στην ενήλικη ζωή, δεν μπορεί να προέλθει από μία μόνο παρέμβαση. Η εμβάθυνση στους προστατευτικούς παράγοντες προσφέρει έναν τρόπο παρακολούθησης κάθε σταδίου ανάπτυξης του παιδιού και αντοχής στην αντιξοότητα μεσοπρόθεσμα, ενώ παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη ικανοτήτων, χαρακτηριστικών, σχέσεων και ευκαιριών που μπορούν να οδηγήσουν τα παιδιά σε μία ευτυχισμένη ζωή. Ταυτόχρονα, οι παράγοντες αυτοί είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι για τους επαγγελματίες, καθώς μπορούν να αξιολογήσουν τις παρεμβάσεις πιο συχνά και να παρακολουθήσουν την πρόοδο μέσα στα χρόνια.
- Αναγνωρίζοντας τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς
- Παιδιά που εκτίθενται σε ενδοοικογενειακή βία
- Άστεγοι και παιδιά που έχουν φύγει από το σπίτι τους
- Έφηβοι σε εγκυμοσύνη και έφηβοι γονείς
- Νέοι που ζουν εντός και εκτός του συστήματος αναδοχής
Ποιοι είναι οι προστατευτικοί παράγοντες – Με μια ματιά
Ικανότητες αυτοσυγκράτησης – αναφέρονται στην ικανότητα που έχει ο νέος να ελέγξει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του (διαχείριση θυμού, συναισθηματική νοημοσύνη, μακροχρόνιος έλεγχος του εαυτού του)
Ικανότητες ανάπτυξης σχέσεων – αναφέρονται στην ικανότητα του νέου να δημιουργεί θετικούς δεσμούς (κοινωνικές ικανότητες, προσφορά φροντίδας, διαμόρφωση κοινωνικών σχέσεων) και διαπροσωπικές ικανότητες (επικοινωνιακές ικανότητες, επίλυση διαμαχών)
Ικανότητες επίλυσης προβλημάτων – αναφέρονται στις ικανότητες προσαρμογής του νέου και επίλυσης προβλημάτων που παρουσιάζονται
Οι 3 αυτές σημαντικές ικανότητες σχετίζονται άμεσα με θετικά αποτελέσματα, όπως η αντοχή, η απόκτηση υποστηρικτικών φίλων, η επίτευξη υψηλής ακαδημαϊκής απόδοσης, καθώς και η μείωση μετα-τραυματικών διαταραχών, όπως άγχος, κατάθλιψη και εγκληματικότητα.
Πώς μπορούν οι γονείς, οι φροντιστές, άλλοι ενήλικες και συνομήλικοι να συμβάλουν στην ευζωία ενός παιδιού;
Για τον νέο κάθε ηλικίας, οι ικανότητες του γονέα ή του φροντιστή περιλαμβάνουν ικανότητες ανατροφής παιδιών (πχ καθορισμός συγκεκριμένων ορίων, πειθαρχία, κατάλληλη φροντίδα), καθώς και θετική αλληλεπίδραση με το παιδί (με ευαισθησία, υποστήριξη, φροντίδα και στενή επικοινωνία).
Οι ικανότητες αυτές συσχετίζονται άμεσα με τη δημιουργία στοιχείων ευημερίας του παιδιού, όπως είναι η αύξηση της αυτοεκτίμησης, οι μειωμένες πιθανότητες αντικοινωνικής συμπεριφοράς, οι μειωμένες πιθανότητες ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, η αυξημένη ψυχολογική προσαρμοστικότητα και η μείωση της εσωστρέφειας. Το ευ ζην των γονέων και άλλων φροντιστών είναι ένας σημαντικός προστατευτικός παράγοντας, ειδικά για τις πολύ μικρές ηλικίες, κάτω των 12 ετών.
Η παρουσία ενός ενήλικα που ενδιαφέρεται είναι πολύτιμη, ειδικά για έφηβους και νέους ενήλικες. Οι ενήλικες που δείχνουν ενδιαφέρον είναι κυρίως επαγγελματίες κοινωνικών προγραμμάτων, καθώς επίσης και μέντορες, δάσκαλοι ή μέλη της ευρύτερης οικογένειας. Η παρουσία τους συνδέεται με πολλαπλά θετικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανόμενης υψηλότερης αντοχής, χαμηλότερου στρες, χαμηλότερων πιθανοτήτων σύλληψης λόγω εγκλήματος, υψηλότερων πιθανοτήτων επαγγελματικής αποκατάστασης, καλύτερης υγείας, χαμηλότερων αυτοκτονικών τάσεων.
Οι καλές σχέσεις με συνομηλίκους είναι μία ακόμα πηγή προστασίας ευάλωτων πληθυσμών και περιλαμβάνουν τόσο την υποστήριξη τους όσο και την ύπαρξη θετικών πλαισίων. Ο νέος που αναπτύσσει φιλίες και δέχεται υποστήριξη εμφανίζει λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και υψηλότερη αυτοεκτίμηση.
Τα θετικά πλαίσια – νόρμες, συνδέονται άμεσα με μείωση στις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ καπνού και χρήσης ναρκωτικών, χαμηλότερη σεξουαλική δραστηριότητα, λιγότερη εγκληματική δραστηριότητα και υψηλότερη επιτυχή απόδοση στο σχολείο. Η δημιουργία σχέσεων με τους κατάλληλους συνομηλίκους μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία ομάδων που τους χαρακτηρίζει η θετική στάση και οι αξίες. Ένα θετικό σχολικό πλαίσιο, με υποστηρικτικούς δασκάλους και προσωπικό, καθώς και στοχευμένα προγράμματα, συνδέεται άμεσα με χαμηλότερο στρες, κατάθλιψη, ψυχολογικές δυσλειτουργίες, άσκηση βίας, καθώς και βελτίωση στην επίδοση στο σχολείο και αντοχή σε κάθε είδους αντιξοότητα.
Δύο επιπλέον σημαντικοί προστατευτικοί παράγοντες είναι το θετικό περιβάλλον στην κοινότητα, όπως αυτό ορίζεται από την ποιότητα στην γειτονιά, την ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή, καθώς και οι δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης, όπως αυτές εμφανίζονται μέσα από το υψηλότερο κοινωνικο-οικονομικό στρώμα, την εργασία και την οικονομική υποστήριξη για την ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση.
Συμπερασματικά…
Είναι ζωτικής σημασίας για τους επαγγελματίες που δουλεύουν με ευάλωτα παιδιά και οικογένειες να χρησιμοποιούν επιστημονικά τεκμηριωμένες στρατηγικές όπου αυτό είναι εφικτό. Η αξιοποίηση της προσέγγισης μέσω των προστατευτικών παραγόντων μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για το ζωηρό ενδιαφέρον οικογενειών, καθώς εστιάζει στα δυνατά τους σημεία και σε αυτά που κάνουν με σωστό τρόπο.
Η ενδυνάμωση των παιδιών και οικογενειών, ώστε να αποκτούν αντοχή και να αναπτύσσουν ικανότητες, χαρακτηριστικά, γνώση και σχέσεις που οδηγούν στην αποφυγή επικίνδυνων συμπεριφορών, μπορούν να συμβάλουν τόσο σε βραχυπρόθεσμα όσο και σε μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα.
Πολύ συχνά, μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς προγράμματα και στρατηγικές που είναι σχεδιασμένα συγκεκριμένα για ευάλωτους πληθυσμούς που κινδυνεύουν. Όμως, όταν ο επαγγελματίας εστιάζει στη βελτίωση των προστατευτικών παραγόντων, τότε αδιαμφισβήτητα τα παιδιά, οι νέοι και οι οικογένειες σε κίνδυνο έχουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες για μία ζωή πιο ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη.
Πηγή: https://www.childwelfare.gov/pubs/factsheets/in-risk/
