Σε διεθνές επίπεδο, η πρώιμη παρέμβαση αποτελεί την πλέον αποτελεσματική πρακτική πρόληψης του φαινομένου της παιδικής κακομεταχείρισης και των δυσμενών επιπτώσεων που μπορεί να έχει αυτή για ένα παιδί.
Η παρέμβαση ωστόσο προϋποθέτει την αναφορά ενός περιστατικού στις αρμόδιες αρχές ώστε να κινηθεί ο μηχανισμός διαχείρισης αυτού.
Η αναφορά πολλές φορές γίνεται αντιληπτή ως μια τιμωρητική πρακτική που θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάρρηξη οικογενειακών δεσμών, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά για όποιον αντιλαμβάνεται ή υποψιάζεται πως ένα παιδί φέρει σημάδια κακομεταχείρισης. Αυτή η παρερμηνεία αναφορικά με τη διαδικασία της αναφοράς δύναται να δημιουργήσει έντονη αμφιθυμία αναφορικά με το αν πρέπει να προβούμε σε αναφορά ή όχι.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ωστόσο το εξής: Η αναφορά εξ ορισμού δεν αποτελεί μια τιμωρητική πρακτική. Πρόκειται για μια προληπτική ενέργεια η οποία αποσκοπεί στην εκκίνηση των διαδικασιών επιβεβαίωσης της βασιμότητας των αναφερόμενων γεγονότων, με σκοπό πάντα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Αυτό που προέχει πάντα και είναι καθήκον όλων μας είναι να προστατεύσουμε τα παιδιά!
Η ανακοίνωση της υποψίας μπορεί να λάβει επίσημη μορφή, μπορεί ωστόσο σε πολύ πρώιμο στάδιο να γίνει και μέσα από την παραπομπή της οικογένειας σε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης ώστε να λάβει το παιδί και η οικογένειά του την απαραίτητη στήριξη. Είτε ο δράστης βρίσκεται στο πολύ στενό οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού (π.χ. ένας από τους δυο γονείς) είτε κάποιος από το ευρύτερο περιβάλλον του, τόσο το ίδιο όσο και η οικογένεια του χρήζουν συστηματικής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης με σκοπό την αποκατάσταση του τραύματος.
Είτε πρόκειται για μια επίσημη αναφορά σε περίπτωση υποψίας ενός περιστατικού κακομεταχείρισης είτε η παραπομπή της οικογένειας σε κάποια υπηρεσία ψυχοκοινωνικής στήριξης, η ανακοίνωση της υποψίας θέτει τις βάσεις για την εφαρμογή πρακτικών επανορθωτικής παρέμβασης που αποσκοπούν στην αποκατάσταση του τραύματος και την εγκαθίδρυση υγιέστερων οικογενειακών δεσμών.
Η επανορθωτική παρέμβαση οφείλει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Συμμετοχή και υποστήριξη της κοινότητας: Οι κοινότητες που εμπλέκονται και επαγρυπνούν μπορούν να παρέχουν ένα δίχτυ ασφαλείας για τα παιδιά και τις οικογένειες. Προγράμματα που προωθούν την εμπλοκή της κοινότητας, όπως οι ομάδες φύλαξης της γειτονιάς, τα δίκτυα υποστήριξης των γονέων και οι τοπικές ομάδες υπεράσπισης, δημιουργούν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που αποθαρρύνει την κακοποίηση και βοηθά στην επανόρθωση.
Προγράμματα ενίσχυσης της οικογένειας: Η ενίσχυση των οικογενειακών μονάδων μπορεί να αποτρέψει την κακοποίηση και τις δυσμενείς συνέπειές της. Αυτό περιλαμβάνει την προσφορά πόρων, όπως μαθήματα γονέων, οικογενειακή συμβουλευτική και οικονομική στήριξη. Τα προγράμματα αυτά εκπαιδεύουν τους γονείς σχετικά με τις υγιείς πρακτικές ανατροφής των παιδιών, τη διαχείριση του άγχους και τη σημασία των σχέσεων φροντίδας.
Πρώιμη παρέμβαση και εκπαίδευση: Η εκπαίδευση των γονέων, των φροντιστών και των παιδιών σχετικά με τα σημάδια της κακοποίησης και τις υγιείς σχέσεις είναι απαραίτητη. Τα προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης που εντοπίζουν τις οικογένειες που διατρέχουν κίνδυνο και τους παρέχουν τους απαραίτητους πόρους και υποστήριξη μπορούν να αποτρέψουν την κακοποίηση πριν αυτή συμβεί. Τα σχολεία και οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο σε αυτή την εκπαιδευτική προσπάθεια.
Παροχή Ψυχοκοινωνικής Στήριξης: Η αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας μέσα στις οικογένειες είναι ζωτικής σημασίας. Η παραπομπή της οικογένειας σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει τα μέλη της να διαχειριστούν το τραύμα, το άγχος και άλλους παράγοντες που συμβάλλουν στην καταχρηστική συμπεριφορά.
Η επανορθωτική παρέμβαση αποτελεί μια αποτελεσματική στρατηγική για την αντιμετώπιση ενός πολύπλοκου και διάχυτου προβλήματος. Εστιάζοντας στη συμμετοχή της κοινότητας, την υποστήριξη της οικογένειας, την έγκαιρη παρέμβαση και την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης στην οικογένεια, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου τα παιδιά προστατεύονται και οι οικογένειες ενδυναμώνονται.
Το Πρόγραμμα «Αναγνωρίζω – Προστατεύω» που υλοποιεί το Σωματείο Eliza – Εταιρία κατά της κακοποίησης του παιδιού σε Στρατηγική Συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς στοχεύει στην ανάδειξη της σημασίας των διαδικασιών αναφοράς για την εφαρμογή πρακτικών επανορθωτικής παρέμβασης με στόχο την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης ή/ και παραμέλησης.
Παραπομπές
- Child Welfare Information Gateway. (2018). Strengthening Families and Communities: 2018 Resource Guide. Retrieved from https://www.childwelfare.gov/pubPDFs/strengthening_families.pdf
- Centers for Disease Control and Prevention. (2019). Preventing Child Abuse & Neglect. Retrieved from https://www.cdc.gov/violenceprevention/childabuseandneglect/prevention.html
- National Institute of Child Health and Human Development. (2013). Prevention of Child Abuse and Neglect. Retrieved from https://www.nichd.nih.gov/health/topics/childabuse/conditioninfo/prevention
- National Alliance on Mental Illness. (2020). How to Support Your Child’s Mental Health. Retrieved from https://www.nami.org/Your-Journey/Kids-Teens-and-Young-Adults/How-to-Support-Your-Child-s-Mental-Health
