Η κοινωνικοποίηση συνδέεται με πολλούς τομείς της ανάπτυξης του παιδιού στα πρώτα του χρόνια. Ξεκινά όταν το μωρό γεννιέται και συνεχίζει μέχρι την ενηλικίωση, διαμορφώνοντας συνεχώς κάθε ένα από αυτά τα στάδια ανάπτυξης. Κάθε μεμονωμένη αλληλεπίδραση που έχει το παιδί σας, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη ή μικρή, το βοηθά να αποκτήσει γλωσσικές δεξιότητες, να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του και να εργαστεί σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες.
Η οικογένεια παίζει τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνικοποίησης του παιδιού, καθώς μέσα από τη δική της κοινωνικοποίηση δίνει και το αρχικό παράδειγμα. Τα παιδιά παρατηρούν τους γονείς τους για το πώς χειρίζονται κάθε κατάσταση και κάθε συναίσθημα που βιώνουν, ενώ μαθαίνουν πώς να εμπιστεύονται και ποιους, καθώς βλέπουν τα μέλη της οικογένειας να διαχειρίζονται την ευτυχία, το άγχος, τις συγκρούσεις, τις δύσκολες καταστάσεις, τους εορτασμούς, τις διαφωνίες κ.λπ.
Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την κοινωνικοποίηση του παιδιού μας σε πρώιμη ηλικία; Ακολουθούν απλές ιδέες, οι οποίες ωστόσο μπορούν να θέσουν γερές βάσεις για τη μετέπειτα πορεία του.
- Ακολουθήστε τα ενδιαφέροντά τους
Όταν ένα παιδί κάνει κάτι που πραγματικά το ενδιαφέρει -ένα αγαπημένο άθλημα, μία δραστηριότητα τέχνης, όπως θεατρική παιγνίδι -κάνει το πρώτο βήμα προς την οικοδόμηση κοινωνικών σχέσεων, ενώ έχει γύρω του παιδιά που πιθανόν ενδιαφέρονται όπως εκείνο για τη δραστηριότητα και έτσι πιθανότατα αισθάνεται πιο άνετα. Αν και είναι σημαντικό για τα παιδιά να μπορούν να συναναστρέφονται άτομα με διαφορετικά ενδιαφέροντα, το να συνευρίσκεται με άλλα παιδιά που του αρέσουν τα ίδια πράγματα, είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να αναπτύξει πιο εύκολα κοινωνικές δεξιότητες.
- Εξασκηθείτε στο παιχνίδι ρόλων
Το παιχνίδι, τόσο με μικρότερα όσο και με μεγαλύτερα παιδιά, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να εξασκήσει ενεργά τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Βάλτε το παιδί σας να προσποιηθεί ότι είναι το άτομο με το οποίο δυσκολεύεται να μιλήσει ή να τα πάει καλά. Αυτό θα σας δώσει μια ιδέα για το πώς είναι αυτό το άτομο ή τουλάχιστον πώς αντιλαμβάνεται το παιδί σας αυτό το συγκεκριμένο άτομο. Στη συνέχεια, αλλάξτε ρόλους για να δείτε πώς τα πάει το παιδί σας όταν προσποιείται ότι αλληλεπιδρά με το άλλο άτομο. Προτείνετε τρόπους με τους οποίους το παιδί σας μπορεί να συνομιλήσει πιο αποτελεσματικά. Μην ξεχνάτε να συμπεριλάβετε τη γλώσσα του σώματος, όπως το χαμόγελο και την οπτική επαφή, όταν συμβουλεύετε το παιδί σας.
- Διδάξτε την Ενσυναίσθηση
Εάν τα παιδιά κατανοούν καλύτερα πώς νιώθουν οι άλλοι, είναι πολύ πιο πιθανό να αισθάνονται συνδεδεμένα με άλλους ανθρώπους και να σχηματίζουν θετικούς δεσμούς. Οι γονείς μπορούν να διδάξουν την ενσυναίσθηση μιλώντας για διαφορετικές καταστάσεις και σενάρια με το παιδί. Ρωτήστε πώς μπορεί να αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι όταν συμβαίνει καθένα από αυτά τα πράγματα. Μέρος της διδασκαλίας της ενσυναίσθησης είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν πώς να ακούν ενεργά τους άλλους. Αυτό περιλαμβάνει την εστίαση σε αυτά που λένε οι άλλοι και στη συνέχεια να σκεφτόμαστε τι έχει πει ο ομιλητής μόλις τελειώσει η συζήτηση.
- Γνωρίστε τα όρια του παιδιού σας
Μερικά παιδιά είναι απλώς πιο κοινωνικά από άλλα. Ένα παιδί που είναι ντροπαλό και εσωστρεφές δεν πρέπει να αναμένεται να αλληλεπιδρά με τον ίδιο τρόπο όπως ένα παιδί που είναι εξωστρεφές. Μερικά παιδιά αισθάνονται άνετα σε μεγάλα περιβάλλοντα, ενώ άλλα το βρίσκουν ευκολότερο να σχετίζονται με τους συνομηλίκους τους όταν βρίσκονται σε μικρότερες ομάδες. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσετε τα χρονικά όρια ενός παιδιού. Τα μικρότερα παιδιά και τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορεί να αισθάνονται άνετα να κοινωνικοποιούνται μόνο για μία ή δύο ώρες.
- Να είστε καλό πρότυπο
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε συνειδητά πώς αλληλεπιδράτε με τους άλλους όταν το παιδί σας παρακολουθεί. Κάνετε ερωτήσεις στους άλλους και μετά αφιερώνετε χρόνο για να ακούσετε ενεργά; Δείχνετε γνήσια ενσυναίσθηση για τους φίλους και την οικογένειά σας στη ζωή σας; Το να είμαστε αποτελεσματικό πρότυπο απαιτεί συνειδητή προσπάθεια και προνοητικότητα. Τα παιδιά παρακολουθούν συνεχώς τους μεγάλους στη ζωή τους.
- Διδάξτε την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα
Αναλαμβάνει το παιδί σας το ρόλο να θέτει κανόνες, να διορθώνει και να ελέγχει τους άλλους, χωρίς να μπορεί να κάνει υποχωρήσεις; Θα πρέπει ίσως να συζητήσετε μαζί του τι σημαίνει «ευέλικτη» συμπεριφορά δίνοντας του κάποια παραδείγματα. Ζητήστε του να σας επιτρέψει, σε εσάς και σε άλλους, τη δυνατότητα να επιλέξετε μαζί κάποιο παιχνίδι ή δραστηριότητα. Ρωτήστε το, πώς νιώθει όταν οι άλλοι δεν το αφήνουν να επιλέγει; Ζητήστε να σας επιτρέψει να αλλάξετε τους κανόνες μόνο μία φορά και μετά συζητήστε μαζί του πώς νιώθει για αυτό.
- Προωθήστε τη δεξιότητα της προσέγγισης
Οι σχέσεις απαιτούν δράση και προσοχή. Η προσέγγιση είναι μια δεξιότητα—από το να ζητά από κάποιον να παίξει μέχρι να καλέσει φίλους για παρέα και συναναστροφή. Όλες αυτές οι δεξιότητες αυτο-υπεράσπισης είναι κρίσιμες για μια καλή ζωή.
- Αντιμετωπίστε το συναίσθημα και την ανησυχία
Όλοι μας απογοητευόμαστε και μερικές φορές βιώνουμε έντονα συναισθήματα. Όμως, οι υπερβολικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια των βιντεοπαιχνιδιών, οι χειρονομίες, το να καταρρέουν όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θέλουν, προκαλεί σύγκρουση. Ως πείραμα, συγκεντρώστε μικρά και μεγάλα παιχνίδια που αντιπροσωπεύουν συναισθήματα και εξηγήστε ότι δεν έχει σημασία πόσο μεγάλες είναι οι αντιδράσεις, σημασία έχει πώς νιώθουμε. Ρωτήστε το παιδί, πόσο μεγάλο φορτηγό ή αυτοκίνητο θα χρειαζόταν για να μεταφέρει την ανησυχία του;
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι θα χρειαστεί χρόνος για να αναπτύξει το παιδί σας καλές κοινωνικές δεξιότητες. Είναι κάτι που αναπτύσσεται και βελτιώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, απαιτώντας χρόνο, υπομονή και ενασχόληση.
Γιώργος Γιαννακίδης, Κοινωνικός Λειτουργός – Επικεφαλής Χειριστής της Γραμμής ΕΛΙΖΑ 10454
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
https://childmind.org/article/kids-who-need-a-little-help-to-make-friends/
https://www.brainbalancecenters.com/blog/ways-improve-childs-social-skills
https://www.mindbodygreen.com/articles/ways-to-teach-kids-social-skills-when-they-cant-socialize
