Η παράθεση ερωτήσεων στα παιδιά είναι ένας τρόπος να τα καθοδηγήσετε προς υγιείς συμπεριφορές, βοηθώντας τα να σκεφτούν τι κάνουν – και τι επίδραση έχουν τα όσα κάνουν στους άλλους. Με την πάροδο των ετών, τα παιδιά που λαμβάνουν πολλές ήπιες υπενθυμίσεις -συχνά με τη μορφή ερωτήσεων- αναπτύσσουν την ικανότητα να σκέφτονται πριν πράξουν. Για τους γονείς, μπορεί να είναι δύσκολο να παραμείνουν υπομονετικοί και ήρεμοι καθώς ένα νήπιο αρπάζει ένα παιχνίδι από ένα άλλο παιδάκι ή όταν ένα 5χρονο πετάει ένα σνακ που δεν του αρέσει στο πάτωμα. Μπορεί η πρώτη σας σκέψη να είναι να τιμωρήσετε τα παιδιά για να διορθώσουν άμεσα τη συμπεριφορά τους – αλλά η τιμωρία διδάσκει ελάχιστα πράγματα στα παιδιά και ενέχει τον κίνδυνο συναισθηματικής βλάβης.
Το “Τι συνέβη εδώ;” είναι μια εξαιρετική ερώτηση για να απευθύνετε στο παιδί, αφότου η συμπεριφορά του έχει προκαλέσει ένα πρόβλημα (π.χ., ίσως μόλις έριξε μια λάμπα ενώ έτρεχε στο σπίτι). Είναι σημαντικό το παιδί να μην φοβάται ότι θα τιμωρηθεί όταν κάνετε αυτήν την ερώτηση, καθώς αυτός ο φόβος μπορεί να περιορίσει την ικανότητα του παιδιού να σκεφτεί. Το παιδί δεν θα φοβάται αν διατηρείτε ψύχραιμη στάση και δεν βιάζεστε να το κάνετε να μάθει από τα λάθη του. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι εάν ένα παιδί δεν τιμωρηθεί τη «γλιτώνει». Ωστόσο, η καθοδήγηση του παιδιού ώστε να σκεφτεί τη συμπεριφορά του, αναπτύσσει βελτιωμένες συμπεριφορές πολύ πιο αποτελεσματικά από την τιμωρία.
Μια ερώτηση πριν από μια πράξη είναι επίσης ένας εξαιρετικός τρόπος για να ενθαρρύνετε τις καλές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, όταν ντύνετε ένα παιδί για να βγει έξω, η ερώτηση «Θα κάνει κρύο έξω;» είναι βοηθητική και ενθαρρύνει το παιδί να σκεφτεί, από το να του πείτε απλώς να βάλει το παλτό του.
Οι καλύτερες ερωτήσεις είναι αυτές που δεν απαντώνται απλώς με ένα ναι ή όχι. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα.
– Τι μπορεί να συμβεί όταν τρέχεις μέσα στο σπίτι;
– Τι συμβαίνει όταν αρπάζεις την κούκλα της αδελφής σου;
– Τι υπάρχει στο τραπέζι που μπορεί εύκολα να χυθεί;
– Γιατί νομίζεις ότι είναι καλό να βουρτσίζεις τα δόντια σου;
Τα συναισθήματα που συνοδεύουν τις ερωτήσεις μας προς τα παιδιά είναι επίσης πολύ σημαντικά. Τα παιδιά καταλαβαίνουν πότε είμαστε αναστατωμένοι μαζί τους. Αν δείχνουμε θυμό ή εκνευρισμό, μπορεί να νιώσουν άγχος ή φόβο – και ως αποτέλεσμα δεν αντιλαμβάνονται σωστά τη συνέπεια της συμπεριφοράς τους. Αλλά αν παραμείνουμε ήρεμοι καθώς απευθύνουμε τις καθοδηγητικές ερωτήσεις, θα δούμε ότι οι προβληματικές συμπεριφορές τελειώνουν πιο γρήγορα και γίνονται λιγότερο συχνές.
Οι ανοιχτές ερωτήσεις ξεκινούν μια συζήτηση -και χτίζουν μια σχέση- ενώ βοηθούν ακόμη και στην ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου. Επιπλέον, οι ανοιχτές ερωτήσεις βοηθούν τα παιδιά να σκεφτούν πώς θέλουν να συμπεριφέρονται, ενθαρρύνουν τον προβληματισμό και αυξάνουν σταδιακά τον αυτοέλεγχο. Ο Γιώργος Γιαννακίδης, Κοινωνικός Λειτουργός και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΖΑ προσθέτει πως: «Μέσα από τη διαδικασία των ανοιχτών ερωτήσεων, τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα για την επίλυση προβλημάτων, την ευελιξία τους και έναν δημιουργικό τρόπο σκέψης, ο οποίος συμβάλλει στην ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα τους».
Επιπλέον, η Έττυ Βαρούχ, Ψυχοθεραπεύτρια και Επιστημονική Συνεργάτης του ΕΛΙΖΑ επισημαίνει πως: «Τόσο για το παιδί, όσο και για την σχέση του γονιού με το παιδί, είναι σημαντικό ο γονιός να φροντίζει να είναι σε επαφή με τις δικές του πεποιθήσεις και εμπειρίες που καθοδηγούν τις ερωτήσεις του. Το ίδιο σημαντικό είναι να κάνει ένα βήμα πίσω σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές, πχ. όταν γύρισε σπίτι και βρήκε το παιδί αδιάβαστο να παίζει ηλεκτρονικά και να αντιληφθεί το δικό του συναίσθημα πίσω από τα λόγια του. Το πως δηλαδή ερμηνεύει ο ίδιος την ανεπιθύμητη συμπεριφορά είναι πολλές φορές πιο ουσιαστικό από την ίδια την συμπεριφορά. Θυμώνω για παράδειγμα επειδή το παιδί μου χτυπάει το αδελφάκι του, ή επειδή θα με πουν κακό γονιό οι παρατηρητές ενός περιστατικού που το παιδί μου δεν έχει την επιθυμητή συμπεριφορά. Αυτή η αυτοπαρατήρηση θα καθορίσει και τον τόνο των ερωτήσεων καθώς και το πόσο αυθεντική είναι η διατύπωση τους προς το παιδί μας».
Πηγή: National Association for the Education of Young Children
