Η παιδική κακοποίηση είναι ένα υπαρκτό και διαδεδομένο κοινωνικό φαινόμενο, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, γύρω από το οποίο επικρατούν πολλοί μύθοι και στερεοτυπικές αντιλήψεις. Σήμερα γνωρίζουμε πως η παιδική κακοποίηση αποτελεί ένα φαινόμενο που όλοι μπορούμε να σταματήσουμε. Για να το κάνουμε όμως, θα πρέπει να γνωρίζουμε τουλάχιστον κάποιες από τις «αλήθειες» του. Η κατανόηση της πραγματικότητας της παιδικής κακοποίησης συμβάλλει στην αναγνώριση των περιστατικών και την αναζήτηση σωστής υποστήριξης.
Μύθος: Τα παιδιά συνήθως κακοποιούνται από αγνώστους
Γεγονός: Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να κακοποιηθούν από κάποιον που γνωρίζουν και εμπιστεύονται, παρά από κάποιον άγνωστο. Επιπλέον, πολλά παιδιά δεν είναι σε θέση να πουν ότι κακοποιούνται όταν ο δράστης είναι κάποιος οικείος. Η αποκάλυψη του τι έχει συμβεί (ή ακόμη τους συμβαίνει), είναι ακόμη πιο δύσκολη και τα επηρεάζει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, όταν αυτός που τα κακοποιεί είναι κάποιος μέσα στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
Μύθος: Το παιδί μου θα μιλούσε αν το κακοποιούσαν
Γεγονός: Τα παιδιά για να μιλήσουν θα πρέπει να βρίσκονται σε ένα περιβάλλον αποδοχής και συζήτησης και επιπλέον, θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν αυτό που τους συμβαίνει. Και αυτό, δεν είναι πάντα εύκολο. Οι γονείς είναι αυτοί που θα πρέπει να διδάξουν τα παιδιά τους τι είναι επικίνδυνο για εκείνα και τι να κάνουν σε περίπτωση που τους συμβεί κάτι τέτοιο. Ένα πρόγραμμα που εκπονεί το ΕΛΙΖΑ σε παιδιά ηλικίας από 5 έως 9 ετών, σε νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία σε όλη τη χώρα (www.asfalesaggigma.gr), τα μαθαίνει πώς να αναγνωρίσουν ότι κάποιος τους παρενοχλεί και πώς να αντιδράσουν. Οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον είναι υπεύθυνοι να μάθουν στα παιδιά να αναγνωρίζουν τον κίνδυνο και κυρίως να τους εμπνέουν αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνη, ώστε τα παιδιά να τους απευθύνονται και να μιλούν.
Μύθος: Τα παιδιά επινοούν ιστορίες για την κακοποίηση
Γεγονός: Ένα παιδί σπάνια λέει ψέματα για κάποιο περιστατικό κακοποίησης. Ένα παιδί μπορεί να αλλάξει αυτά που έχει πει αρχικά, εάν νιώθει απειλή, πίεση, αμφισβήτηση, φόβο, ανασφάλεια και να οδηγηθεί και στο σημείο να αρνηθεί αυτό που του συνέβη (αυτό που αποκάλυψε), με ολέθριες συνέπειες για τη σωματική και ψυχική του υγεία.
Μύθος: Μερικές φορές τα παιδιά φταίνε για την κακοποίησή τους
Γεγονός: Ένα παιδί δεν φταίει ποτέ για την κακοποίηση. Ένα παιδί δεν προκαλεί ποτέ την κακοποίηση του. Οι ενήλικες είναι οι μοναδικοί υπεύθυνοι για την επιθετική και κακοποιητική συμπεριφορά τους, ανεξάρτητα από το πώς συμπεριφέρεται ένα παιδί. Οι ενήλικες δεν έχουν κανένα δικαίωμα να βλάψουν ένα παιδί, με οποιονδήποτε τρόπο και για κανέναν λόγο.
Μύθος: Μπορούμε να κρύψουμε από το παιδί την ενδοοικογενειακή βία και έτσι να μην το επηρεάσει
Γεγονός: Ένα παιδί δεν χρειάζεται να βλέπει την ενδοοικογενειακή βία για να νιώθει και τελικά να γνωρίζει ότι συμβαίνει στο ίδιο του το σπίτι. Ακόμη και αν απομακρύνεται μπροστά από σκηνές βίας (καυγάδες, λογομαχίες, σωματική βία), το παιδί είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη της και να «αναγνωρίζει» πώς η βία αυτή επηρεάζει το πρόσωπο/τα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά του.
Μύθος: Εάν η κακοποίηση του παιδιού καταγγελθεί, το παιδί θα απομακρυνθεί από την οικογένειά του
Γεγονός: Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η οικογένεια αποδεικνύεται ακατάλληλη να φροντίσει ένα παιδί. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αυτό μπορεί να ανατραπεί, με την κατάλληλη υποστήριξη/βοήθεια στην οικογένεια. Μερικές φορές, η συμβουλευτική και η βοήθεια προς την οικογένεια αποδεικνύεται σωτήρια για όλους, παιδί και γονείς. Ωστόσο, εάν ανησυχούμε για την ασφάλεια ενός παιδιού στο σπίτι, είμαστε υποχρεωμένοι να επέμβουμε, με τη σκέψη ότι βοηθά το παιδί να είναι ασφαλές αλλά και τους γονείς.
Μύθος: Η κακοποίηση παιδιών συμβαίνει μόνο σε φτωχές οικογένειες
Γεγονός: Η παιδική κακοποίηση μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε οικογένεια, ανεξάρτητα από τι βιοτικό ή μορφωτικό της επίπεδο. Οι άνθρωποι που βλάπτουν τα παιδιά μπορεί να προέρχονται από οποιοδήποτε υπόβαθρο, πολιτισμό ή θρησκεία και να έχουν οποιοδήποτε είδος εργασίας ή κοινωνικής θέσης.
Μύθος: Μόνο τα μικρά παιδιά κακοποιούνται
Γεγονός: Η παιδική κακοποίηση μπορεί να συμβεί σε βρέφη, μωρά, παιδιά ή εφήβους. Μπορεί να έχουμε την εντύπωση ότι οι έφηβοι θα έπρεπε να είναι σε θέση να αντισταθούν, αλλά είναι δύσκολο να αντισταθείς σε έναν ενήλικα που προκαλεί την κακοποίηση, ειδικά σε έναν γονέα. Η παιδική κακοποίηση είναι συχνά κατάχρηση εξουσίας και εμπιστοσύνης. Τα σκληρά λόγια ή η σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση πληγώνουν τους εφήβους όσο και ένα παιδί.
Μύθος: Αν δε το αναφέρω εγώ, κάποιος άλλος πιθανότατα θα το αναφέρει
Γεγονός: Η παιδική κακοποίηση και παραμέληση μπορεί να προληφθεί, αν κάποιος κάνει το πρώτο βήμα για να παρέμβει, να την σταματήσει. Η περίφημη αγγλική λέξη «resilience», που στη χώρα μας θα μπορούσε να αποδοθεί ελεύθερα ως μία δεύτερη ευκαιρία, ως ένα χέρι που σε στηρίζει για να σηκωθείς, που σου δείχνει τον δρόμο για να βρεις τη δική σου πορεία, στηρίζεται πάντα σε κάποιον άγνωστο ή γνωστό μας πρόσωπο, έξω από τον κύκλο του «κακοποιητικού μας περιβάλλοντος», που μπορεί να παρέμβει σε ό,τι μας συμβαίνει και να αλλάξει τα δεδομένα. Στον κύκλο των ανθρώπων που πρέπει να αναφέρουν ένα περιστατικό όταν το υποψιάζονται, βρίσκονται υποχρεωτικά, βάσει νόμου κάποιοι επαγγελματίες, όπως δάσκαλοι, γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί, επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
ΕΑΝ ΕΡΓΑΖΕΣΤΕ ΚΟΝΤΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΨΙΑΖΕΣΤΕ ΟΤΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΚΑΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ, ΚΑΛΕΣΤΕ ΓΡΑΜΜΗ ΕΛΙΖΑ 10454. Μίλησε μας. Μπορούμε να σε βοηθήσουμε.
Γιώργος Γιαννακίδης, Κοινωνικός Λειτουργός – Επικεφαλής Χειριστής της Γραμμής ΕΛΙΖΑ 10454
Πηγές:
National Children’s Advocacy Center https://www.nationalcac.org/
Queensland Government https://www.qld.gov.au/community/getting-support-health-social-issue/support-victims-abuse/child-abuse/what-is-child-abuse/child-abuse-myths
Child Advocates https://www.childadvocates.net/8-myths-about-child-abuse/
