Λίγο πριν την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, οι γονείς συχνά αναρωτιούνται σχετικά με την ομαλή μετάβαση του παιδιού τους από τις καλοκαιρινές διακοπές στο σχολείο και στους ρυθμούς της καθημερινότητας. Η προσαρμογή σε ένα νέο πρόγραμμα είναι συχνά μία απαιτητική κατάσταση για μία οικογένεια. Ακόμα και αν υπάρχουν συναισθήματα χαράς και ανυπομονησίας για την έναρξη της σχολικής χρονιάς, τα παιδιά καλούνται να προσαρμοστούν σε διαφορετικά επίπεδα δραστηριότητας και οργάνωσης της καθημερινότητας και σε άλλους πιεστικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη σχολική ζωή. Οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν και να υποστηρίξουν την προσπάθειά του παιδιού, βοηθώντας το να σχεδιάσει ένα πρόγραμμα και να θέσει ρεαλιστικές προσδοκίες, αλλά και διατηρώντας μία θετική και αισιόδοξη στάση. Παρακάτω παρατίθενται κάποιες χρήσιμες σχετικές επισημάνσεις.
Μιλήστε με το παιδί για την πρώτη ημέρα στο σχολείο. Προετοιμάστε το παιδί για την έναρξη του σχολείου, τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν ξεκινήσει.
Επαναφέρετε τη ρουτίνα ύπνου και τη ρουτίνα στο φαγητό σταδιακά και τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν ξεκινήσει το σχολείο. Προετοιμάστε το παιδί για τη νέα καθημερινότητα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην κατακλύζεται από αλλαγές και πολλές νέες δραστηριότητες. Μπορείτε να κανονίσετε κάποιες πρωινές δραστηριότητες για να του δώσετε ένα λόγο να σηκωθεί πιο νωρίς.
Διαμορφώστε μαζί το πρόγραμμα της εβδομάδας του. Φροντίστε να είναι ένα ισορροπημένο πρόγραμμα που να περιλαμβάνει χρόνο για ξεκούραση, φροντίδα βασικών αναγκών, μελέτη, παιχνίδι, γυμναστική και ευχάριστες δραστηριότητες, καθώς και χρόνο με την οικογένεια και με φίλους. Σκεφτείτε μαζί πιθανές αλλαγές ή προσθήκες στο πρόγραμμα σε σχέση με την περσινή χρονιά, π.χ. βοήθεια σε ένα μάθημα που το δυσκολεύει, συμμετοχή σε ομάδες. Λάβετε υπόψιν δικές του προτάσεις και προσπαθήστε να συζητήσετε τι από αυτά μπορεί να γίνει και τι όχι, εξηγώντας τους λόγους για αυτό. Αποφεύγετε να «φορτώνετε» το πρόγραμμα του παιδιού με εξωσχολικές δραστηριότητες. Ένα αυστηρά προκαθορισμένο και μη ευέλικτο πρόγραμμα μπορεί να είναι αγχωτικό για το παιδί και να δυσκολεύει τη συγκέντρωση του στη μελέτη.
Οριοθετήστε το χρόνο που αφιερώνει στην τηλεόραση και τα άλλα ηλεκτρονικά μέσα, ιδιαίτερα πριν την ώρα του ύπνου. Κάντε μία συμφωνία με το παιδί ή τον έφηβο/την έφηβη για τον χρόνο και τη διάρκεια χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων ήδη από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ξεκινώντας έγκαιρα την εφαρμογή της. Ενθαρρύνετε δραστηριότητες, όπως επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, χειροτεχνίες ή διάβασμα βιβλίων, ώστε να μεταβεί πιο εύκολα στη μαθησιακή διαδικασία.
Φροντίστε να κάνετε τις απαραίτητες ενέργειες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Η επικοινωνία των γονέων/κηδεμόνων με το σχολείο του παιδιού και ο έλεγχος των email για τυχόν ενημερώσεις από το σχολείο είναι σημαντικά για να μην προκύψουν απροσδόκητες δυσκολίες. Ιδιαίτερα οι γονείς που αισθάνονται έντονο άγχος για την έναρξη της νέας χρονιάς, διατηρώντας μία καλή και ουσιαστική επικοινωνία με τον/την εκπαιδευτικό του παιδιού και το σχολείο, θα νιώσουν καλύτερα και πιο αισιόδοξοι, εμπνέοντας ασφάλεια και στο παιδί.
Συζητήστε με το παιδί για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για την επιστροφή στο σχολείο. Ακούστε προσεκτικά σκέψεις για το σχολείο, τα σχέδια, τους στόχους, τις αγωνίες, αλλά και τα συναισθήματα του για διαφορετικές καταστάσεις που συνεπάγεται η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Βοηθήστε το να δει πιο ρεαλιστικά κάποιους φόβους ή υπερβολικές προσδοκίες και βρείτε μαζί βοηθητικές λύσεις για πιθανές δυσκολίες. Εκφράστε τη διαθεσιμότητά σας να το ακούσετε ξανά και το επόμενο διάστημα που θα έχουν προχωρήσει τα πράγματα. Είναι πολύ σημαντικό να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος για προσαρμογή σε μία νέα κατάσταση, όπως είναι η αρχή μίας νέας σχολικής χρονιάς.
Σιγουρευτείτε πως το παιδί έχει μία καθημερινή, προβλέψιμη ρουτίνα που περιλαμβάνει υγιεινά γεύματα, χρόνο για ξεκούραση και επαρκή βραδινό ύπνο. Η ξεκούραση και η προβλεψιμότητα δημιουργούν ασφάλεια στο παιδί και βοηθούν στη διαχείριση του άγχους από τις απαιτήσεις και τις αλλαγές στην καθημερινότητά του, διευκολύνοντας έτσι την προσαρμογή. Θα βοηθήσει αν διατηρούνται κάποιες ευχάριστες συνήθειες του καλοκαιριού στο πρόγραμμα του παιδιού, οι οποίες μπορούν με τον καιρό να αντικατασταθούν από άλλες.
Οργανώστε το χώρο που μελετά. Καθοδηγήστε το παιδί να μελετά σε έναν ήσυχο, καθαρό και οργανωμένο χώρο, χωρίς περιττά πράγματα στο γραφείο, έτσι ώστε να περιορίζονται παράγοντες που αποσπούν την προσοχή του. Ενισχύστε το να είναι υπεύθυνο για αυτό, προτού ξεκινήσει τη μελέτη.
Προμηθευτείτε τα απαραίτητα πράγματα για τη νέα σχολική χρονιά (γραφική ύλη κ.ά.). Ενθαρρύνετε το παιδί να σκεφτεί και να καταγράψει πράγματα που χρειάζεται και κάντε μία βόλτα μαζί για να διαλέξει εκείνα που του αρέσουν.
Χρησιμοποιήστε ξυπνητήρι και ενισχύστε το παιδί να προετοιμάζει τα πράγματά του από το προηγούμενο βράδυ. Ενθαρρύνετε παιδιά σχολικής ηλικίας να αναλάβουν να ρυθμίζουν το ξυπνητήρι τους. Επιβραβεύστε τη συνέπεια τους σε αυτό. Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει αρκετός χρόνος για να προλάβουν να ετοιμαστούν, να φάνε πρωινό και να φτάσουν στο σχολείο.
Αποφορτίστε, στο βαθμό που είναι εφικτό, το δικό σας πρόγραμμα από επιπλέον υποχρεώσεις για τις πρώτες εβδομάδες του σχολείου. Θα θελήσετε να είστε διαθέσιμοι για να βοηθήσετε το παιδί να συνηθίσει τη ρουτίνα του σχολείου και να το ανακουφίσετε από πιθανό άγχος που βιώνει τον πρώτο καιρό.
Δείτε μαζί τα σχολικά βιβλία του. Συζητήστε για αυτά, δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασμό για όσα πρόκειται να μάθει και εκφράστε αυτοπεποίθηση για την ικανότητα του να ανταποκριθεί. Αναφερθείτε στη φυσική εξέλιξη της μαθησιακής διαδικασίας στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που απαιτoύν χρόνο και επανάληψη. Βοηθήστε το να είναι υπομονετικό, προσεκτικό και θετικό.
Ενισχύστε θετικά όλες τις προσπάθειες του παιδιού να προσαρμοστεί στο σχολείο, τόσο εκείνες που αφορούν τη μελέτη και την οργάνωση, όσο και εκείνες για επανασύνδεση με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές του.
Θυμηθείτε πως κάθε παιδί πρόκειται να ακολουθήσει το δικό του ρυθμό κατά τη διάρκεια της προσαρμογής. Παιδιά που αντιμετωπίζουν μία μεταβατική περίοδο, όπως η αλλαγή σχολικής βαθμίδας ή η αλλαγή σχολείου, παιδιά που αισθάνονται άγχος σε νέες καταστάσεις ή που αντιμετωπίζουν κάποια επιπλέον στρεσογόνο κατάσταση, αλλά και παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες, μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο να προσαρμοστούν. Αν ένα παιδί αντιμετωπίζει επίμονες δυσκολίες με την προσαρμογή στο σχολείο, είναι σημαντικό να υπάρξει επικοινωνία με το σχολείο σχετικά με αυτό και, αν χρειαστεί, να αναζητηθεί συμβουλευτική από ειδικό για τη διαχείριση της συγκεκριμένης κατάστασης.
Ενδεικτικές Πηγές
National Association of School Psychologists. Family Matters, Back-to-School Transitions: Tips for Parents.
National Center on Birth Defects and Developmental Disabilities. Centers for Disease Control and Prevention. Helping Young Children and Parents Transition Back to School.
Φαίη Παπαγεωργίου
Ψυχολόγος, Χειριστής Γραμμής ΕΛΙΖΑ 10454
